Άγιοι των δρόμων που δεν θα γιορταστούν

Η άλως είναι αυτό που αποκαλούμε φωτοστέφανο και χρησιμοποιείται από την αγιογραφία για να υποδηλώσει την ιερότητα του απεικονιζόμενου προσώπου. Οι καλλιτέχνες όμως της ελληνικής street-art το χρησιμοποιούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και συχνότερα απ' ότι αρχικά πίστευα.

Στο τελευταίο σημείο της πόλης που θα περίμενες να συναντήσεις τοιχογραφία με βυζαντινή τεχνοτροπία είναι σίγουρα τα στενά γύρω από την πλατεία Κουμουνδούρου. Ο Στέλιος Φαϊτάκης υιοθετεί πολλούς από τους βασικούς κανόνες της αγιογραφίας, κυρίως όμως αυτούς που αφορούν την τεχνική της αφού η θεματολογία του δεν είναι θρησκευτική αλλά ελεύθερη γεμάτη συμβολισμούς και αλληγορίες. 

Φαϊτάκης Στέλιος: κοντά στην πλατεία Κουμουνδούρου

Ένα - δύο στενά από το προηγούμενο έργο, θα ανακαλύψουμε πάνω σε μια πόρτα το πρόσωπο αυτό που μοιάζει να ξεπήδησε από Γιαπωνέζικο κόμικ. Το πρόσωπο της "Λορίς" είναι ζωγραφισμένο με πινέλο  και είναι η ηρωίδα της Κερκυραίας Σιμόνη Φοντάνα, η οποία ζει και δραστηριοποιείται κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Το χρυσό χρώμα, το φωτοστέφανο αλλά και βυζαντινές γραμματοσειρές είναι τα στοιχεία της αγιογραφίας που επιλέγει συχνά η Σιμόνη όταν απεικονίζει - ανφάς συνήθως - την αγαπημένη της αυτή φιγούρα.

Simoni Fontana: Η "Λορίς" κάπου στου Ψειρή

Τα κορίτσια του Sonke (Αλέκου Σκουταριώτη) άρχισαν να αποκτούν χρώμα όπως το συγκεκριμένο που βρίσκεται στην ίδια πάλι περιοχή με τα άλλα δύο, αναρτημένο ψηλά σε μία πολυκατοικία. Ένα φωτεινό περίγραμμα γύρω από την φιγούρα, μετατρέπεται σε φωτοστέφανο στην περιοχή του κεφαλιού. Τα σταυρωμένα χέρια της υποδηλώνουν προσμονή και καρτερικότητα ενώ η μελαγχολία που αποπνέει το γερμένο κεφάλι υποχωρεί σε σχέση με άλλα έργα του.

Sonke (Αλέκος Σκουταριώτης): Κορίτσι, πιθανότατα σε καμβά

 Κρατάει άρτο από τον οποίο ρέει οίνος. Ο δίκαιος Μελχισεδέκ ήταν ένα βιβλικό πρόσωπο που συγκέντρωσε αρκετά χαρακτηριστικά του Ιησού. Η σύλληψή του ήταν άμωμος (σύμφωνα με τον Ενώχ), υπήρξε ταυτόχρονα ιερέας και βασιλέας (της μετέπειτα Ιερουσαλήμ) και ευλόγησε τον άρτο και τον οίνο στο όνομα "του Θεού του Υψίστου". Αυτά και μερικά ακόμα χαρακτηριστικά του "βασιλιά της δικαιοσύνης" δημιούργησαν μία "προτύπωση" του Χριστού και οδήγησαν σε σχετική αίρεση τον 2ο μ.Χ. αιώνα με επίκεντρο τον πολύ ενδιαφέροντα αυτόν άγιο του Fikos (Αντώνη Φίκου). 

Fikos: Righteous Melchizedek

Ένας από τους ποιο προβληματισμένους Έλληνες καλλιτέχνες του δρόμου είναι σίγουρα ο Bleeps.gr τα έργα του οποίου σχεδόν πάντα εκφράζουν πολιτικές και κοινωνικές ανυσηχίες. Η προσήλωση της χώρας στο ευρώ και η αποενοχοποίση των 40+ ετών κατά τη διάρκεια των οποίων η χώρα αύξανε συνεχώς και διατηρούσε ψηλά τα ελλείμματά της αποτελούν το θέμα σε αυτή την τοιχογραφία. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο του καλλιτέχνη είναι η χρήση των θρησκευτικών συμβολισμών, με ταυτόχρονη επικριτική διάθεση στην άσκηση της επίγειας θρησκευτικής εξουσίας
 

Bleeps.gr: 40+ χρόνια χρεοκρατία

Το τρίπτυχο αποτελεί πλέον συνήθη μορφή απεικόνισης στην σύγχρονη τέχνη, με τον θρησκευτικό χαρακτήρα των εικόνων του Μεσαίωνα και αργότερα της Αναγέννησης να έχει πλέον ατονίσει. Στο τρίπτυχο του Zamie "Umbra of guilty" ένα κομμένο (ή θαμμένο) κεφάλι με θλιμμένο παρουσιαστικό φορά κέρατα και φωτοστέφανο ταυτόχρονα ενώ μαύρες μορφές ενοχών κρύβονται πίσω από κάθε δέντρο. Η δική μου (οικολογική) ανάγνωση βλέπει τα δάση που ζωγραφίζει ο Zamie σαν κοινωνίες που στο κάθε δέντρο αντιστοιχεί ένα σπίτι. Εάν τα κομμένα δέντρα σχετίζονται με τον διαμελισμένο σώμα τότε ο άνθρωπος γίνεται ο θύτης και το θύμα της καταστροφής του δάσους, με τις τύψεις να κρύβονται στα δέντρα που απομένουν.

Zamie: "Umbra of guilty" ο τίτλος του έργου

Η Joad (Ιωάννα Τσώνη) ασχολείται με την stret-art μεταξύ των πολλών και ενδιαφερόντων σπουδών και δραστηριοτήτων της. Το μόνο που φορά το μελαχρινό κορίτσι της Joad είναι ένα φωτοστέφανο που την περιβάλει με αγνότητα. Τα μαλλιά της ενώ στο πλάι τελειώνουν σε περίτεχνα σχέδια, στο κέντρο "τρέχουν" ευθείες κάθετες γραμμές προσθέτοντας μελαγχολία στο έργο.

Joad (Ιωάννα Τσώνη): Γυναικεία μορφή

Το "day of the dead" είναι μία γιορτή χαράς και χρωμάτων στο Μεξικό προερχόμενη, σχεδόν 3 χιλιάδες χρόνια πριν, μέσα από την παράδοση των Αζτέκων. Οι νεκροί επισκέπτονται για μία ημέρα τις οικογένειές τους, που τους υποδέχονται με γλυκά, ποτά και δώρα. Γιορτινές παρελάσεις καταλήγουν στα νεκροταφεία και ο κόσμος μεταμφιέζεται σε τέρατα και σκελετούς. Η φαινομενική για εμάς αντίθεση γιορτής και θανάτου δεν υπάρχει για τους ιθαγενείς λατινοαμερικάνους που έχουν καταφέρει να παντρέψουν την βαθιά τους πίστη στην μεταθανάτια ζωή με τον καθολικισμό. Σε αυτή την γυναικεία φιγούρα της Mira ZeroDreams συνυπάρχουν τα στοιχεία αυτά, ενώ η "goth" αυτή αισθητική κερδίσει όλο και περισσότερους tattoo artists σε όλο τον κόσμο.

Mira ZeroDreams: day of the dead

Είναι φιγούρες της street-artist και τις βρίσκεις συνήθως στους δρόμους. Φορούν φωτοστέφανο και έχουν κάποια ιστορία να σου πουν. Βρίσκονται διάσπαρτοι στην Ελλάδα και  δεν ξέρεις πότε και που μπορείς να συναντήσεις έναν άγιο του δρόμου. Αν μπορέσεις να τον ξεχωρίσεις δίχως να τον προσπεράσεις, είναι βέβαιο πως θα σου δώσει την ευλογία της τέχνης του δρόμου. 

Flets-Steep Crew birds (Αρτα)

Μαγγανεία είναι η μαγεία αυτή που χρησιμοποιείται για κακό σκοπό. "Μαγγανείες" λέγετε ο 4ος δίσκος του Γιάννη Χαρούλη που κυκλοφόρησε το 2012. Τα πρώτα βήματα του γνωστού καλλιτέχνη οποία έγιναν μέσα στα πανηγύρια της Κρήτης και την παράδοση. Οι στίχοι του Θ. Παπακωσταντίνου στο τραγούδι "Άγιοι"  θα μπορούσαν να περιγράφουν και τους Αγίους της street-art που παρουσιάσαμε:

Σα να μην γεννήθηκαν ποτέ,

σα να 'ταν ένα ψέμα

άνθρωποι που δώσαν την χαρά,

που 'φτασε και σε μένα.

Άγιοι που δεν θα γιορταστούν

γιατί δεν θα τους βρουν

ημέρα που ταιριάζει.

Καλό 2015 και με περισσότερους αγίους ανάμεσά μας.

ΥΓ: το μπλοκ έκλεισε τον πρώτο (νηπιακό του) χρόνο και αξίζει να θυμηθούμε την πρώτη ανάρτηση που αφορούσε πάλι έναν άγιο του δρόμου, τον Άδειο Βασίλη.

Η κιβωτός των έργων του Γαΐτη

"Ο κόσμος του Γιάννη Γαΐτη είναι ακριβώς ο κόσμος που παλεύει και αγωνιά για να βρει μέσα από τις ταραχές των ημερών μας την έκφραση και τη μορφή που του ταιριάζουν" 

 Οδυσσέας Ελύτης (1947)

Ο Ελύτης από πολύ νωρίς είχε διακρίνει την φρεσκάδα και την μοντέρνα οπτική που ο Γιάννης Γαΐτης (1923-1984) έφερνε στην τέχνη. Τα λόγια αυτά τα έγραψε την χρονιά που ο νεαρός καλλιτέχνης επιχειρεί την πρώτη του δημόσια έκθεση και γνωρίζει την καθολική αποδοκιμασία για τις μετα-ιμπρεσιονιστικές επιρροές και το υπερρεαλισμό (ή σουρεαλισμό) που παρουσιάζει. Ένας πολύ γνωστός άνθρωπος της τέχνης μάλιστα, έγραψε ότι η «σπληναντερογραφία του κ. Γαΐτη είναι για μένα κινέζικα»
   
Ο Γιάννης Γαίτης φεύγει για το Παρίσι το 1950 για θα επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974 έχοντας πλέον στις βαλίτσες του την διεθνή καταξίωση. Η δουλειά του Γαΐτη δεν παρατίθεται δίπλα στην street-art για λόγους σύγκρισης αλλά για την συσχέτιση και προβληματισμό, όπως επιχειρήθηκε πάλι στο μπλοκ για τον Ακριθάκη.
  
Σε μία παλιά του δημιουργία βλέπουμε ακαθόριστα σχήματα που παραπέμπουν σε παραμορφωμένα γράμματα. Θυμίζουν τα σημερινά γκράφιτι tag (υπογραφές). Η παράθεση των δύο έργων μας δημιουργεί σύγχυση στο πότε η τέχνη πλησιάζει τη γραφή ή πότε η γραφή (lettering) πλησιάζει την τέχνη (grafitti). (Τα νούμερα 1312 στο tag αντιστοιχούν στα γράμματα ACAB, γνωστό ακρωνύμιο στο οποίο είχαμε αναφερθεί  παλαιότερα εδώ.)
      

Γαΐτης: (σε έκθεση 1954) για κάποιους ήταν "σπληντερογραφία"

Γκράφιτι αγνώστου δημιουργού (σε τοίχο του Κεραμικού 2013)

   
Το τυποποιημένο ανθρωπάκι με το καπέλο και το κοστούμι του κάνει την εμφάνισή του την δεκαετία του ΄60 και έκτοτε εγκαθιστάτε στα έργα του. Είναι ο άνθρωπος-μάζα, ο αποξενωμένος, ο μηχανοποιημένος που επαναλαμβάνεται συνεχώς, έχοντας ανούσιες διαφοροποιήσεις από τους γύρω του. Ο Γαΐτης έκτοτε ανακαλύπτει τα ανθρώπινα τοπία. 
  
Ζωγραφίζει συνεχώς πανομοιότυπες φιγούρες, κυρίως άντρες με καπέλο και κουστούμι. Στα 6 αντρικά προφίλ η ρίγα στο σακάκι αποτελεί και την μόνη διαφορά ανάμεσά τους. Αυτή θέλει να δει ο σύγχρονος άνθρωπος και αποσπά την προσοχή του από τις υπόλοιπες ομοιότητες.   Ο Γαΐτης έλεγε πως "τα Ανθρωπάκια τού σήμερα, είναι το κατεστημένο και το ίδιο το Ανθρωπάκι αυτό αντιδρά στο κατεστημένο". Μία ανάλογη παράθεση προφίλ μοιάζει να απασχολεί και τον street artist Cacao Rocks (βλ. ΥΓ1). Σε κάποιες περιπτώσεις δίνει άλλο χρώμα σε κάποια ανθρωπάκια σε άλλες τα βάζει να μοιράζονται τυχαία ένα κοινό χρωματικό μωσαϊκό. Το νόημα σε κάθε περίπτωση είναι το ίδιο "όλοι μοιάζουν". Βέβαια το μοτίβο της επανάληψης ενός προφίλ δεν είναι καινούριο. Μου θύμισε έντονα αρχαία αιγυπτιακή ζωγραφική. Εκεί οι φιγούρες διαφοροποιούνται λίγο όταν αναφέρονται στην ανώτερη τάξη ενώ μοιάζουν ίδιες όταν απεικονίζουν δούλους.
  

Γαΐτης: "6 Αντρικά προφίλ" (λιθογραφία)

Cacao Rocks: "Deja vu 013" (κοντά στο Σύνταγμα)

Αρχαία ταφική Αιγυπτιακή τοιχογραφία

   

Βρίσκω σε γλυπτό το "Television men" του Γαΐτη με την οθόνη ενσωματωμένη στο σώμα του ανθρώπου. Δεν γνωρίζω την ημερομηνία, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε πως ήταν από τα τελευταία του, τέλη του '70 ή αρχές των '80. Αποξένωση. Αρκετές δεκαετίες μετά, το 2010 ο διασημότερος παγκοσμίως street artist Βρετανός Βanksy κατηγορείται ότι το έργο του "TV heads" αντιγράφει τον Γάλλο Blek Le Rat. Οι οθόνες έχουν αντικαταστήσει το ανθρώπινο κεφάλι. Πλύση εγκεφάλου. Το θέμα αρέσει και αγκαλιάζεται από καλλιτέχνες, σχεδιαστές, διαφημιστές κλπ σε όλο τον κόσμο που θέλουν να εκφράσουν την εποχή τους. Απρόσωπη επικοινωνία. Στην ελληνική street art παρατηρούμε σήμερα ανάλογες δημιουργίες, όπως σε πολλά έργα του Naip της ομάδας N_Grams (βλ. ΥΓ2) αλλά και αλλού όπως π.χ. σε τοίχους του Κεραμικού και των Χανίων. O Γαΐτης μοιάζει να ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. 

Γαΐτης: "Television men"

Blek Le Rat: "Computer man"

Το μεταγενέστερο "TV heads" του Banksy

Naip (N_Grams crew) σε τοίχο των Εξαρχείων

Άγνωστος - Κεραμικός

Άγνωστος - Χανιά (φωτό: Ν.Πυροβολάκης)

Όταν ο Γαΐτης ολοκλήρωνε την καριέρα του, η street art ξεκινούσε. Εμείς όμως έχουμε το προνόμιο να τον θεωρούμε σαν ένα σύγχρονο καλλιτέχνη του δρόμου κάθε φορά που  καθόμαστε στις κόκκινες μεταλλικές καρέκλες, περιμένοντας το μετρό στο σταθμό Λαρίσης.

  

Η τέχνη του Γαΐτη στο σταθμό Λαρίσης

Η Ελένη Βιτάλη (1954 - ) γράφει την "Κιβωτό" σε ηλικία 20 χρονών, μόλις είχε γεννήσει τον γιο της. Θα το ηχογραφήσει πολλά χρόνια αργότερα στο δίσκο "Το Απέναντι Μπαλκόνι" του 1989, καταθέτοντας έτσι και το συνθετικό της ταλέντο πέρα από την μεγάλη φωνή της. Οι στίχοι της καυτηριάζουν τον άνθρωπο - γρανάζι του κατεστημένου, όπως επίσης και το ελαφρύ lifestyle της τηλεόρασης:

Είμαι εξάρτημα εγώ της μηχανής σας
κι ο γιος μου τ' ανταλλακτικό
θα 'ναι εντάξει μια ζωή στη δούλεψή σας
είναι από άριστο υλικό

..............................

Γεννήθηκα με ένα γιατί

μες την καρδιά κρυμμένο

ποιους μάγκες εξυπερετώ

ποιοι μ’ έχουν κουρδισμένο
  

 ΥΓ1: Επαναλαμβανόμενα προφίλ του Cacao Rocks (πηγή: flickr.com). Στα 3 πρώτα έργα  τα προφίλ σχεδιάζονται (επικάθονται) πάνω σε ένα ενιαίο χρωματικό καμβά, ανεξάρτητα από αυτόν. Στα 2 τελευταία το κάθε προφίλ παίρνει τον δικό του χρωματισμό.

  

Πολύχρωμα προφίλ (2 τριάδες + 1 ανφας)

Πολύχρωμα προφίλ (2 τριάδες + 1 ανφας)

Δίχρωμα προφίλ, με το πράσινο σε 2 τόνους (2 τριάδες)

Μονόχρωμα προφίλ (2 τριάδες + 1 ανφάς)

Μονόχρωμα προφίλ (2 τετράδες)

ΥΓ2: O Dim Naip και η ομάδα Ν_Grams απεικονίζουν συχνά τον σύγχρονο άνθρωπο με οθόνη στη θέση του κεφαλιού:
   

    

LITfitti: πως φώς και σκιές ξαναβάφουν τα γκράφιτι

Το ωραίο με το να έχεις χόμπυ το μπλόγκινγκ είναι ότι μπορείς να μεταμορφωθείς χωρίς κανένα προβληματισμό, από σχολιαστή της επικαιρότητας σε κριτικό τέχνης και από μουσικοκριτικό σε ρεπόρτερ της street-art, ακολουθώντας απλώς την προσωπική σου επικαιρότητα. Το δημοσιογραφικό όμως θράσος για την παρούσα ανάρτηση το άντλησα από την εμπιστοσύνη που μου έδειξε ο Melman Xala όταν με ένα μήνυμα στο facebook μου ζήτησε να προβάλω τη δουλειά του. Μόλις είδα τις φωτογραφίες με ζωγραφισμένο φως πάνω σε γκράφιτι ξαφνιάστηκα και αποφάσισα να μιλήσω μαζί του προκειμένου να τις παρουσιάσω στο μπλογκ με κάποια πληρότητα.

το Litfitti γραμμένο με φως

Ο 28άχρονος Melman διάλεξε από μικρός το ψευδώνυμό του, όταν κάνοντας ποδήλατο ΒΜΧ δημιουργούσε σχέσεις με τις υπόλοιπες "φυλές" των σκεϊτάδων και των γκραφιτάδων. Σήμερα ασχολείται κυρίως με την γραφιστική και το σχέδιο και ολοκληρώνει τις σπουδές του, στο τμήμα Μηχανικών Μουσικής Τεχνολογίας & Ακουστικής του ΤΕΙ Ρεθύμνου. Τα τελευταία 3-4 χρόνια ασχολήθηκε και με την φωτογράφιση πολύ μικρών αντικειμένων (macro τεχνική). Ο ίδιος δεν βάφει με σπρέϊ, μυιημένος όμως στο περιβάλλον της street-art και της κουλτούρας του δρόμου αποφάσισε να συνδυάσει τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του, σε ένα πρωτότυπο αλλά και πειραματικό project υπό τον τίτλο Litfitti. 

Το αποτέλεσμα της δουλειά του είναι πάντα μία φωτογραφία "βαμένη" με φως. Η τεχνική βασίζεται στην μικρή ταχύτητα φωτογραφίας (μεγάλη έκθεση σε φως) που δίνει το χρόνο και τη δυνατότητα σε ένα κινούμενο φως να "γράψει" πάνω στη φωτογραφία.  Λίγοι ασχολούνται με τις δυνατότητες της τεχνικής αυτής και πραγματικά ελάχιστοι όσοι επιδίωξαν να την εφαρμόσουν επάνω σε εικόνες και ιδιαίτερα σε γκράφιτι όπως ο Μelman.
  

Από τη φύση του το γκράφιτι αποτελεί μία εφήμερη τέχνη, εκτεθειμένο στην ανθρώπινη φθορά ή στις καιρικές συνθήκες και την φθορά του χρόνου. Με την τεχνική αυτή όχι μόνο διασώζεται η μνήμη του έργου αλλά αποκτά και μία δεύτερη ζωή. Μετά από τις κατάλληλες ρυθμίσεις της κάμερας που βρίσκεται πάντα σε τρίποδο, το κλείστρο πατιέται και ξεκινάει το φωτο-βάψιμο. Το αποτέλεσμα εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες όπως το χρώμα του led, το πόσο γρήγορα και πόσες φορές περνιέται η επιφάνεια, την γωνία με την οποία ρίχνει το φως στον τοίχο κλπ. Μίας δικιάς του πατέντας συσκευή του επιτρέπει να συγκεντρώνει ή να απλώνει τη φωτεινή δέσμη όσο αυτός θέλει. Η ελεγχόμενη διάχυση του φωτός επιτρέπει το βάψιμο του τοίχου από κάποια απόσταση κάτι που βελτιώνει τόσο την ακρίβεια όσο την ποιότητα του βαψίματος, ιδιαίτερα στα γεμίσματα. Μικρά έργα μπορούν γίνουν στο χρόνο μίας φωτογραφίας, τα μεγαλύτερα όμως απαιτούν πάρα πολλές φωτογραφίες που σε ορισμένα έργα έφτασαν και τους 70-80. Το τελικό έργο παίρνεται  αργότερα την ίδια μέρα, αφού οι φωτογραφίες επικαλύπτονται μεταξύ τους στο Photoshop με την τεχνική του μασκαρίσματος (masking).

Ο Melman βάφει με φως αφήνοντας τα ίχνη του μόνο στο φακό της κάμερας. Πειραματίζεται, δοκιμάζει και πρωτοτυπεί. Προσθέτει νέα φωσφωρούχα χρώματα στην street-art και επιχειρεί να την πάει ένα βήμα ποιο πέρα. Άλλες φορές χρησιμοποιεί ένα απλό μοτίβο σαν βάση δίνοντας χώρο στη δική του φαντασία να συμπληρώσει την εικόνα και κάποιες άλλες ξαναβάφει το γκράφιτι με πρόθεση να αναδείξει το αρχικό θέμα μένοντας πιστός στα αρχικά περιγράμματα και χρώματα. Οι φωτογραφίες παρουσιάζονται πάντα σε ζεύγη, πριν και μετά το βάψιμο για λόγους σύγκρισης :

Feel the breeze

 

Η φίρμα παραλιακού μπαρ του Ρεθύμνου ζωντανεύει μετά από ένα εξάωρο κουραστικό led βάψιμο στην άμμο. Το παραθαλάσσιο έργο ονομάζεαι "νοιώσε την αύρα" με τον δημιουργό και τον φίλο-βοηθό του να αυτοφωτίζουν για λίγο το πρόσωπό τους καταθέτοντας έτσι τις ιδιότυπες υπογραφές τους στο έργο.

 

Igu the ana

Μία μάσκα και ένα ιγκουάνα αποτελούν τη βάση ενός πολύχρωμου έργου. Αριστερά, καβάλα ο ένας στον άλλον ο δημιουργός με τον φίλο του που τον βοηθάει στη φωτογράφιση.

 

Bipolar optical illusion

Η "διπολική οφθαλμαπάτη" έχει για βάση την σκιά ενός κοριτσιού που κάνει κούνια κάτω από ένα δένδρο. με την προσθήκη μίας πανσελήνου και κόκινων ματιών, το αποτέλεσμα είναι είναι ένα ατμοσφαιρικό τοπίο προερχόμενο περισσότερο από θρίλερ παρά από αυλή γυμνασίου. Το εντυπωσιακό είναι πως έχει τραβηχθεί με μία μόνο φωτογραφία, αφού όμως προηγήθηκαν αρκετές πρόβες.

 

Imagination hunter

Ίσως το ποιό εντυπωσιακό για εμένα έργο του Malmen, δεδομένου ότι η αρχική εικόνα μοιάζει περισσότερο αφορμή για δημιουργία παρά βάση του έργου. Το κεντρικό θέμα πλέον γίνεται ο δρόμος ο οποίος δημιουργεί βάθος στο έργο. Προστίθονται πεταλούδες και ένα σαλιγκάρι στο κέντρο ενώ το πουλί και το κλουβί που υπήρχαν δεξια φωτίζονται ως λεπτομέρειες.

Lost universe of love

Ακολουθώντας τις αρχικές γραμμές και χρώματα φωτίζεται "το ξεχασμένο σύμπαν της αγάπης". Η σύντομη έκθεση του δημιουργού με τον φίλο του στο φως τους κάνει να φαίνονται σαν διαφάνειες αριστερά και δεξιά του έργου.

Unleash the shark inside you

Με την ίδια φιλοσοφία φωτίστηκε και το "απελευθέρωσε τον καρχαρία μέσα σου", με τη διαφορά ότι υπάρχει ισχυρός εξωτερικός φωτισμός που δεν βοηθάει στην ανάδειξη των φωτισμένων τμημάτων.

One race to lit the world

Επειδή έπεσε αρκετό σκοτάδι, η αρχική φωτογραφία αφώτιστη δεν υπάρχει. Στη θέση της μία ενδιάμεση φάση της δημιουργίας με λίγο φωτισμό περιμετρικά στο φόντο. Στην τελική φάση έχουν τονιστεί τα 3 χέρια αλλά και το εσωτερικό φόντο του κύκλου.

Tic Can Toc

Μία κλεψύδρα με βαλβίδα από spray can (κουτί σπρέυ) βλέπουμε στην όμορφη δημιουργία των FOLA crew. Ο τίτλος tic can toc δεν είναι παρά ένα έξυπνο λογοπαίγνιο μεταξύ του can-μπορώ και του can-κουτιού. Το σκοτάδι βοηθάει το θέμα να απομονωθεί από τα άλλα γκράφιτι που βρίσκονται αριστερά (εξαίρεση η λάμπα του δρόμου στα δεξιά). Ο Melman φωτίζει με εξαιρετικό ρεαλισμό το εσωτερικό της κλεψύδρας όπως και τον ξύλινο (πορτοκαλί) σκελετό. Προσπαθεί να μείνει κοντά στο πρωτότυπο διατηρώντας λεπτομέρειες όπως το κόκινο χρώμα που "τρέχει" στο κάτω μέρος του κύκλου. 

Συνοψίζοντας, δοαπιστώνουμε σε όλη τη δουλειά τη διάθεση για πειραματισμό. Οι όποιες μκρές τεχνικές ατέλειες δεν φαίνεται να απασχόλησαν τον δημιουργό στην παρούσα φάση και είναι απλώς θέμα χρόνου να εκλείψουν. Βελτιώνοντας έργο με το έργο την ακρίβεια των γραμμών, τα χρωματικά γεμίσματα και την ένταση του φωτός, είναι βέβαιο πως ο Melman Xala μας επιφυλάσσει μεγάλες εκπλήξεις στο μέλλον. Στις σκέψεις του είναι η δημιουργία γκράφιτι έργων, ειδικά σχεδιασμένων για να βαφτούν με χρώμα. Επίσης η πραγματοποίηση μίας έκθεσης που θα παρουσιάσει το "Litfitti" μάλλον θα πρέπει να θεωρείτε βέβαιη.
  

Το φως και οι σκιές της παρουσιάσης μου έφεραν στο μυαλό ένα τραγούδι του 1992 που υποφράφει ο Βαγγέλης Παπαθανασίου για το σάουντρακ της ταινίας "1492 Conquest of Paradise". Το πραγματικά επικό Light and Shadow διαθέτει ήχο που θυμίζει κλασικό ρέκβιεμ.

Οι Κυριακές αλλάξαν χρώμα

Σου μοιάζει λύπη σου μοιάζει οργή ίσως σου μοιάζει και θυμός
όμως και ο χρόνος μπροστά μου φαίνεται και αυτός τόσο μικρός
για να σβήσει από το μυαλό μου την τελευταία εικόνα
δυο ίχνη από ρόδες του δρόμου στου δρόμου το γκρίζο χρώμα

JUNX στα Εξάρχεια

Ο αδικοχαμένος Killah P (Παύλος Φύσσας), έγραψε το 2005 το "Είσαι εδώ" (Οι Κυριακές αλλάξαν χρώμα) για έναν φίλο του που έφυγε. Οι λήψεις είναι από Αγγλία ενώ μαζί του τραγουδούν και οι Versa, Στάμος και 69.
 

Ένας χρόνος πέρασε από την Κυριακή (15-09-13) εκείνη που η Άννα και ο κυρ-Στέλιος, κατεβήκαν μαζί από το τραίνο της ζωής, 3 ημέρες νωρίτερα από την δολοφονία του Παύλου Φύσσα (18-09-13). Στη μνήμη τους.

Η τριλογία της Συνωμοσίας των Μετρίων

Μέρος 1: Η σχετικότητα του ορίζοντα

"Τα μέτρια μυαλά συνήθως καταδικάζουν κάθε τι που ξεπερνά τον ορίζοντά τους" έλεγε ο  Φρανσουά ντε Λα Ροσφουκώ, Γάλλος συγγραφέας του 17ου αιώνα, γνωστός για τα αποφθέγματά του. 
 Οι περισσότεροι αποφεύγουμε να χαρακτηρίσουμε τα δικό μας μυαλό αν και παραδεχόμαστε ως βάσιμη τη φράση του Ροσφουκώ. Έχουμε την ψευδαίσθηση ή την ελπίδα πως είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε κάτι καινοτόμο, ακόμα και εάν αμφισβητείται από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Έστω και εάν κάτι τέτοιο ισχύει σε θέματα στα οποία είμαστε "ανοικτοί" (έστω π.χ. επιστημονικά), δεν ισχύει απαραίτητα και σε θέματα στα οποία είμαστε "κλειστοί" (έστω π.χ. θρησκευτικά, κοινωνικά κλπ), θέματα δηλαδή για τα οποία έχουμε διαμορφώσει σαφώς την γνώμη μας, τις αξίες μας κλπ. Το γεγονός ότι κάποια στιγμή ασπαστήκαμε κάποιες μειοψηφικές απόψεις δεν μας προικίζει αυτομάτως με αυτιά ικανά να καλωσορίσουν μία μεμονωμένη και αιρετική για την λογική μας άποψη ή ανακάλυψη. 

Το μυαλό μας αποδέχεται ότι βρίσκεται μέσα στον ορίζοντά του

Σε όλες σχεδόν τις εποχές, μεγάλες προσωπικότητες καταδικάστηκαν για τις ιδέες τους χωρίς να τύχουν υποστήριξης της κοινής γνώμης ή έστω κάποιας μειοψηφίας (Σωκράτης, Γαλιλαίος, Ζολά κλπ). Έκαστος από εμάς μπορεί να πιστεύει (αφελώς) πως εάν ζούσαμε στην εποχή αυτών των μεγάλων, θα τους καταλαβαίναμε ή θα τους υποστηρίζαμε. Κάποιοι ίσως είναι και πεπεισμένοι γι' αυτό, όπως ο διάσημος Steve Jobs που δήλωσε κάποτε πως "θα μπορούσα να ανταλλάξω όλη μου την τεχνολογία για ένα απόγευμα με τον Σωκράτη".  Ο ιδρυτής της Apple εξέφρασε τη διάθεση να ανταλλάξει τις τεχνολογικές του καινοτομίες του με μία συνάντηση από την οποία ίσως αποκομίσει κάποια ψήγματα φιλοσοφικής σοφίας για την βαθύτερη πιθανώς κατανόηση του εαυτού του. Ο Steve Jobs απέδειξε με έργα και λόγια πως ήταν ένα ανοιχτό μυαλό που ετοιμαζόταν συνέχεια για να υποδεχθεί νέα πράγματα.

 Το απόφθεγμα του Ροσφουκώ για τους μετρίους είναι η διαπίστωση που κάνουμε εμείς οι "μέτριοι" παρατηρώντας τους "μετριότερους". Δεν αποδεχόμαστε εύκολα ότι πρώτοι εμείς μπορεί να καταδικάσουμε τις απόψεις κάποιου "εξυπνότερου" ανθρώπου. Ίσως η αυτοεκτίμησή μας (ή ο εγωισμός μας) δεν αποδέχεται εύκολα τον ρόλο του "μετρίου" ή έστω του λιγότερου έξυπνου μυαλού. Η λέξη "μέτρια" στη φράση του Ροσφουκώ μοιάζει έτσι ελιτίστικη, γιατί την διαπίστωση την κάνει αυτός που έχει τον μεγαλύτερο ορίζοντα προς αυτούς που έχουν τον περιορισμένο. Η πραγματικότητα όμως είναι πως όλα τα μυαλά διαμορφώνουν κάποιον ορίζοντα και πάντα θα υπάρχουν πράγματα που ξεπερνούν τον ορίζοντα αυτό. 

Οι TXC (Terror X Crew), που ξεκίνησαν αρχικά ως ομάδα (crew) γκράφιτι, δημιούργησαν αρκετές επιτυχίες την δεκαετία του '90. Στις αρχές των '00 το συγκρότημα διαλύεται, ενώ δύο από τα μέλη του οι Αρτέμης & Ευθύμης συνεχίζουν καριέρα ως ντουέτο. Στον "Φωτεινό Ορίζοντα" που κυκλοφόρησε το 2001, οι TXC καταπιάνονται με τον ορίζοντα του μυαλού και τα όρια που επιχειρούν να μας βάλουν ή τα βάζουμε πολλές φορές και εμείς οι ίδιοι:

Μπορούμε να πετάξουμε κι όμως έρπουμε.

Καθορίζουνε πως βλέπουμε γύρω μας και μέσα μας.

Κάποιοι κρατάν το βλέμμα μας στραμμένο στα εφήμερα.

Δεν βλέπουμε μακρύτερα από το σήμερα.

Μέρος 2: Η ιδιοφυΐα ενός απειλεί τους πολλούς με τρέλα

Παραφράζοντας τον Ρασφουκώ, θα λέγαμε πως όλα τα μυαλά συνήθως καταδικάζουν κάθε τι που ξεπερνά τον ορίζοντά τους. Γιατί όμως συνήθως και όχι πάντα. Τι είναι αυτό που κάνει ένα μυαλό να αποδεχτεί κάτι που βρίσκεται πέρα από τον ορίζοντά του ενώ σε ένα άλλο δεν το χωρά καν; Γιατί ένα μικρό παιδί να είναι ποιο ανοιχτόμυαλο στο "κοινώς υπερβατικό" απ' ότι π.χ. ένας ώριμος και λογικός ενήλικας; Έχοντας περάσει όλοι κάποτε από θρανία θα προσέξαμε ίσως πως κάποιος χαμηλής νοημοσύνης με αυτογνωσία και ενδιαφέρον μπορεί να αποτελέσει καλύτερο δέκτη γνώσεων από έναν ξερόλα εξυπνάκια. 

Η δικαιολόγηση του γεγονότος αυτού νομίζω πως κρύβεται στο Υπεργώ μας. Και για να απλοποιήσουμε λίγο τα πράγματα ας υποθέσουμε ότι το Εγώ είναι η λογική μας και το Υπερεγώ η συνείδηση και η κοσμοθεωρία μας (για αναλυτικούς ορισμούς βλ. ΥΓ ανάρτησης). 
Η ηθική συνείδηση ενός ανοιχτού μυαλού αφήνει περισσότερο χώρο σε νέες προσλαμβάνουσες. Αναγνωρίζει την ύπαρξη διαφορετικής ιεράρχησης αξιών άσχετα εάν τις καταδικάζει ή δεν τις υιοθετεί. Γνωρίζει τα στερεότυπα που ακολουθεί ή είναι έτοιμη να τα αναγνωρίσει. Αποφεύγει να είναι απόλυτο ως προς το κοινωνικό - αξιακό περιβάλλον που ζει. Η "ανοιχτή" συνείδηση δεν πρέπει όμως να συγχέεται με την "ελαστική" συνείδηση αν και μπορεί να κατηγορηθεί από κλειστά μυαλά ως τέτοια. Μυαλά που έχουν εμποτίσει με πολύ "βεβαιότητα" την κοσμοθεωρία τους, αλλά και τα εργαλεία που χρησιμοποιούν για να κατανοήσουν και να κρίνουν τον κόσμο.
Ο άνθρωπος από τη φύση του προσπαθεί να κλείσει όσο περισσότερο χώρο μπορεί στις αβεβαιότητες προκειμένου να αποκτάει κρίση και άποψη για όσα περισσότερα πράγματα μπορεί και για να λιγοστεύει έτσι τις νοητικές του ανασφάλειες. Ο φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ έλεγε πως δεν θα πέθαινε ποτέ για τις ιδέες του, γιατί μπορεί να έκανε λάθος. Ήταν μία προσπάθειά που έκανε για να καταδείξει πόσο λάθος είναι κάθε ιδεολογικός ή θρησκευτικός φανατισμός. 

Κάθε γεγονός που μας ξεπερνά έρχεται σε άμεση σύγκρουση με το Υπερεγώ μας. Την διαμάχη αυτή, έρχεται να τη λύσει το Εγώ (με την μορφή της λογικής). Η λογική θα επιχειρήσει να ερμηνεύσει κάθετί που ξεπερνά τα όριά μας και θα προσπαθήσει να το χωρέσει μέσα στην κοσμοθεωρία μας. Εάν όμως δεν το καταφέρει είναι βέβαιο πως θα το καταδικάσει και θα το απορρίψει. Όλοι μας έχουμε συναντήσει κάποιους που λέμε πως ζουν στον κόσμο τους, ή ζουν στο παραμύθι τους ή είναι βλάκες γιατί δεν καταλαβαίνουν κάποια επιχειρήματα. Συγκρίνουμε ασυνείδητα το δικό τους Εγώ με το δικό μας, χωρίς όμως να γνωρίζουμε το Υπερεγώ τους ή κάνοντας την αυθαίρετη αναγωγή ότι θα μοιάζει με το δικό μας Υπερεγώ. Συχνά ξεχνάμε ή μας διαφεύγει πως η λογική του καθενός δεν έρχεται σχεδόν ποτέ σε σύγκρουση με την ηθική του συνείδηση. Πολύ περισσότερο όταν το άτομο είναι κάποιας ηλικίας και έχει πορευτεί με τις ίδιες απόψεις για πολλά χρόνια. Μόνο η καλή συνεργασία Εγώ και Υπερεγώ εξασφαλίζει την ψυχική υγεία του ατόμου. Είναι η συνεργασία της λογικής με την συνείδηση του ανθρώπου και γενικότερα με τις αξίες και τα πιστεύω του (ηθικά, θρησκευτικά, ιδεολογικά ιδεώδη κλπ). 

Εγώ και Υπερεγώ επιδιώκουν αρμονική συνύπαρξη. NDA crew (Rirou/Jorn/SidRon)

    
Προτιμούμε λοιπόν να αγνοήσουμε απτά επιχειρήματα αντί να αποδεχτούμε κάτι που ενδεχομένως ταράζει την εσωτερική μας ηρεμία και τάξη. Ένα ανεξήγητο για παράδειγμα φαινόμενο, κάποιοι από εμάς θα το αποδώσουμε σε θαύμα ενώ κάποιοι άλλοι σε οφθαλμαπάτη. Εάν όμως το αφήσουμε χωρίς ερμηνεία, είναι ικανό να μας τρελάνει. Χρειάζεται να εφεύρουμε έστω μία απλή - ψευδή αιτιολογία για να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία. Εάν στην πορεία κάποιος μας προσφέρει κάποια εξήγηση, θα την αποδεχτούμε μόνο εάν ταιριάξει καλύτερα στην συνείδησή μας. 
Στη σημερινή προοδευτική Αμερική εκκατομύρια πολιτών δεν αποδέχονται ακόμα τον Δαρβίνο. Η εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου πασχίζει ακόμα να βρει το δρόμο της προς τα σχολεία. Μεγάλες μάζες ακόμα δεν πιστεύουν την προέλευση του ανθρώπου και προτιμούν  την ψευδοεπιστημονική θεωρία του νοήμοντος σχεδιασμού, που περιέχει μία ανώτερη δύναμη και ταιριάζει στο Υπερεγώ τους χωρίς να ταράζει τα θρησκευτικά τους πιστεύω.
  
Το έργο γενικότερα των Active Member δεν χρειάζεται συστάσεις. Το 1998 κυκλοφορούν το άλμπουμ 'Μύθοι των βάλτων", και στο τραγούδι "Μελωδία της Παρακμής" γράφουν:

Στην εποχή αυτή που ζούμε των μετρίων

βασιλιάδες οι τρελοί των ηλιθίων

τώρα διαλέγουμε απ' το ψέμα ένα ψέμα μα όλα ίδια

πιο μεγάλο τώρα ψέμα 

ανακυκλώσιμα σκουπίδια.

 

Μέρος 3: Το απαραίτητο προσόν της μετριότητας 

Παραφράζοντας λίγο ακόμα τον Ρασφουκώ, θα λέγαμε πως όλα τα μυαλά καταδικάζουν κάθε τι που ξεπερνά τον καθορισμένο τους ορίζοντα.  

Φαίνεται πως η μαζική καταδίκη του εξαιρετικού, δεν πρόκειται ποτέ να εκλείψει. Είναι στη φύση του ανθρώπινου νου να εξορκίζει αυτό που δεν μπορεί ή δεν είναι έτοιμο να συλλάβει. Οι μεγαλοφυΐες που κομίζουν και υπερασπίζονται αλήθειες μεγαλύτερες του μυαλού μας είναι η μοίρα τους να διωχθούν,  ιδιαίτερα εάν προσπαθήσουν να τις δημοσιοποιήσουν.

Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε όταν ψάχνοντας στο διαδίκτυο για σχετικές αναφορές, βρήκα δύο γνωμικά από Ιρλανδούς συγγραφείς. Πρώτα ο Jonathan Swift (1667-1745), ο συγγραφέας των ταξιδιών του Γκιούλιβερ ανέφερε πως "όταν πάνω στη γη εμφανίζεται μια μεγαλοφυΐα, αναγνωρίζεται από το ποσοστό των ξεροκέφαλων που ενώνονται για να την πολεμήσουν", ενώ πολλές δεκαετίες αργότερα, ένας έτερος Ιρλανδός Oscar Wilde (1854-1900) διάσημος από το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ έγραφε πως "Η κοινή γνώμη είναι εκπληκτικά ανεκτική. Συγχωρεί τα πάντα εκτός από τη μεγαλοφυΐα".
 Πέρα από το πόσο γίνεται ή όχι κατανοητή μία μεγαλοφυΐα φαίνεται πως η τάση είναι να αντιμετωπιστεί εχθρικά. Ο λόγος πιστεύω είναι πως οι μεγάλες ιδέες εγκυμονούν πάντα τον κίνδυνο πρόκλησης μεγάλων αλλαγών που όλο κάποια συμφέροντα ή κατεστημένα (θρησκευτικά, οικονομικά, επιστημονικά, πολιτικά κλπ) θα απειληθούν. 

Αναφορές στην μετριότητα του ελληνικού χώρου βρίσκουμε από τον μεγάλο Γιάννη Τσαρούχη:
"Στην Ελλάδα όλα γίνονται όπως θέλουν οι μέτριοι. Η μετριότητα κατάντησε να είναι κάτι το απαραίτητο! Η μετριότητα και η καπατσοσύνη! Ο λόγος, η γλώσσα, η φωνή - αντίδοτα στο θάνατο και στη δυστυχία. Το εξαιρετικό άτομο άλλοτε ετιμάτο και εξυπηρετούσε το σύνολο! Σήμερα το εξαιρετικό άτομο κρίνεται από το σύνολο των μέτριων ανθρώπων και μπαίνει σε μια κλίνη του Προκρούστη και κονταίνει. Το "γιατί εσύ και όχι εγώ", είναι το συνηθισμένο που ακούει κανείς σήμερα."

Εδώ ο Τσαρούχης δεν αναφέρεται μόνο στην μετριότητα του μυαλού αλλά και στην μετριότητα της ηθικής. Είναι η αναξιοκρατία και το ρουσφέτι που προβάλουν την μετριότητα και την καπατσοσύνη ως απαραίτητα προσόντα. Αφού ως κοινωνία χάσαμε το μέτρο του καλού σε όλα σχεδόν τα πεδία δραστηριοτήτων, παρατηρούμε πλέον τους μετρίους να ηγούνται, να συνωμοτούν και να θριαμβεύουν, να ορίζουν τις τύχες των μοναδικών όπως κάνει ένας ΕΣΑτζής που συλλαμβάνει το "Πνεύμα" στον σχετικό πίνακα. 
 

Τσαρούχης: ΕΣΑτζής συλλαμβάνει το Πνεύμα (1965)

 
Συγγένεια με την φυλάκιση του Πνεύματος από τα ΕΣΑ βρήκα στον γνωστό street - artist WD που πραγματεύεται συχνά (με ασπρόμαυρο συνήθως paste-up) το θέμα των σπασμένων φτερών. Στο συγκεκριμένο κομμάτι τονίζει με κόκκινο χρώμα τις πληγές που αφήνουν τα φτερά ενώ υπογράφει στην ετικέτα του παντελονιού.
 

WD (Wild Drawing): Σπασμένα φτερά (περί το 2012)

 

Ο τραγουδοποιός Θανάσης Γκαϊφύλλιας εμφανίζεται το 2010 στο Ράδιο Αρβύλα και διασκευάζει με πάθος την "Συνωμοσία των Μετρίων" του Θοδωρή Μανίκα (Thirty Ντερτι) (1998). Ένα τραγούδι που αναφέρετε σε αυτούς που νομίσαμε κάποτε πως τους αφήσαμε πίσω και τους βρήκαμε ξαφνικά μπροστά μας:

 αυτοί που όταν πηγαίναμε ακόμη στο σχολείο

αφήνανε για μένα το τελευταίο θρανίο
παλιοί αφισοκολλητές και χθεσινοί Ζαπάτα
που τώρα είναι οπλισμένοι με κινητό και κάρτα

που μάθανε να παίρνουνε το ξίγκι από την μύγα
να βγάζουνε τα πιο πολλά βάζοντας τα πιο λίγα
που βιάστηκαν να χτίσουν το εξοχικό στην Λούτσα
και σκόπιμα μπερδεύουνε την βούρτσα με την ..........

 

 
ΥΓ:  Τα ανωτέρω ΔΕΝ αποτελούν κάποια επιστημονική προσέγγιση δεδομένου ότι το μπλογκ έχει ΜΑΥΡΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ στο γνωστικό αντικείμενο της ψυχολογίας. Ορισμοί του Εγώ και του Υπερεγώ αναφέρονται στο wiki και σύμφωνα με τον Φρόιντ είναι: 
Εγώ: Αποτελεί το οργανωμένο μέρος της προσωπικότητας και περιλαμβάνει βασικές λειτουργίες, όπως η εκτίμηση των διαφόρων καταστάσεων, ο έλεγχος της πραγματικότητας, η κρίση, η συμβιβαστικότητα, η ανεύρεση λύσεων στα διάφορα προβλήματα κλπ. Το Εγώ ξεχωρίζει τι είναι πραγματικό, μας βοηθάει να ξεχωρίζουμε τις σκέψεις μας και να τις κατανοήσουμε.
Υπερεγώ: Αποτελείται από δύο υποθετικά τμήματα, το καθαυτό υπερεγώ ή συνείδηση, που αποτελεί τον κριτικό έλεγχο του ατόμου και το Ιδεώδες του Εγώ, που περιλαμβάνει τις ηθικές, θρησκευτικές, κοσμοθεωριακές και λοιπές αξίες του ατόμου, τα ιδεώδη, τα ιδανικά και τις φιλοδοξίες του.