Με αφορμή την ευγενική παραχώρηση φωτογραφιών με τοιχογραφίες (murals) από το τείχος του Βερολίνου, που μου έκανε ο φίλος του μπλοκ Didier - τον ευχαριστώ πολύ γι' αυτό - πραγματοποίησα μία δυκτιακή έρευνα για να τις παρουσιάσω. Οι περισσότερες τοιχογραφίες φτιάχτηκαν γύρω το 1990 ή λίγο αργότερα και είναι ιδιαίτερα σημαντικές πρώτα γιατί η δημιουργία τους συνέβαλε στη διάσωση ενός τμήματος του τείχους ως μνημείο και έπειτα γιατί με το πολιτικό και κοινωνικό τους περιεχόμενο ανέδειξαν σημαντικά την σύγχρονη street-art και τον ρόλο της.
Τη Δευτέρα 3 Νοέμβρη 1986 μια ομάδα πέντε μασκοφόρων ανδρών ζωγράφισαν μια συνεχή λευκή γραμμή στην Ανατολική πλευρά του τείχους του Βερολίνου. Η γραμμή που ξεκίνησε στο Mariannenplatz με κατεύθυνση το σημείο διέλευσης των συνόρων, το Checkpoint Charlie, στο κέντρο της πόλης. Στο μεγαλύτερο μέρος της η γραμμή ήταν παχιά με το χρώμα να στάζει, στα σημεία όπως που η αστυνομία φρουρούσε το τείχος δημιουργούσε μία λεπτή παράκαμψη μέσω γειτονικών πεζοδρομίων για να επανέρθει μετά πάλι στο τείχος. Η γραμμή σταμάτησε ξαφνικά λίγο νοτιότερα από την Πύλη του Βρανδεμβούργου έχοντας διανύσει 5 περίπου χιλιόμετρα. Το αμέσως επόμενο πρωί, συνοριοφύλακες της ανατολικής πλευράς του τείχους έστησαν ενέδρα στους ζωγράφους της γραμμής βάζοντας τέλος στο έργο τους. Μπορεί η γραμμή να ήταν καλλιτεχνικά αδιάφορη, είχε όμως πολιτική και συμβολική αξία.
Η πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989, υπήρξε η μεγαλύτερη κατάρρευση συμβόλου για τον αιώνα που μας πέρασε. Σχεδόν αμέσως μετά την πτώση του, δεκάδες καλλιτέχνες απ' όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν προκειμένου να αφήσουν το στίγμα τους στην κατάλευκη έως τότε "ανατολική πλευρά" του τείχους. Καιρικές συνθήκες και βανδαλισμοί στην πορεία του χρόνου κατέστρεψαν πολλά από αυτά τα έργα της ανατολικής πλευράς. Σήμερα διασώζονται γύρω στα 120 έργα που συντηρήθηκαν το 2009 με την ευκαιρία του εορτασμών των 20 ετών από την πτώση του τείχους και αποτελούν την λεγόμενη "East Side Gallery", ένα είδος μεγάλης υπαίθριας γκαλερί κάποια έργα της οποίας παρουσιάζουμε.
 |
| Kani Alavi: Ένα ποτάμι από πρόσωπα διασχίζει το τείχος |
Ο Ιρανικής καταγωγής Alavi υπήρξε ο μάρτυρας της πτώσης του τείχους από το παράθυρο του υπνοδωματίου του. Αντί για ενθουσιώδης και χαρούμενες εκφράσεις, είδε πρόσωπα φοβισμένα, λυπημένα και ανασφαλή να διασχίζουν το τείχος. Η εικόνα αυτή τον ενέπνευσε και την αποτύπωσε λίγους μήνες αργότερα, όταν κλήθηκε από την East Side Gallery να συμμετάσχει στην εικονογράφηση του τείχους.
 |
| Christine Kühn: Touch The Wall |
Το να αγγίξεις το τείχος ήταν κάτι απαγορευμένο για τους Ανατολικογερμανούς. Έτι η Γερμανίδα Kühn βρήκε την ωραία ιδέα να καλέσει περαστικούς και επισκέπτες να αφήσουν το δικό τους χρωματικό αποτύπωμα στο έργο που ονόμασε "Άγγιξε το τείχος".
 |
| Dmitri Vrubel: Brezhnev και Honecker στο έργο "Brother kiss" |
"Θεέ μου, βοήθησέ με να επιβιώσω από αυτή τη θανάσιμη αγάπη", γράφει στα
ρωσικά και γερμανικά αντίστοιχα η τοιχογραφία "Brother Kiss" που έγινε
κατα την πτώση του τείχους του Βερολίνου από τον Ρώσο δημιουργό Vrubel.
Πρόκειται για αντιγραφή φωτογραφίας του 1979 που απεικονίζει τον
Σοβιετικό ηγέτη Μπρέζνιεφ με τον Ανατολικογερμανό ομόλογό του Χόνεκερ
κατά την διάρκεια εορτασμού των 30 χρόνων της Λαικής Δημοκρατίας της
Γερμανίας.
 |
| Brigit Kinder: "Test the Rest" |
Το Trabant ήταν το μικρό, δημοφιλές και οικονομικό αυτοκίνητο που κατασκευαζόταν στην Ανατολική Γερμανία και αποτελούσε την φθηνή αλλά και μοναδική επιλογή των κατοίκων της που τα πρόσεχαν και τα καμάρωναν ιδιαίτερα. Στην τοιχογραφία αυτή του Kinder ένα Trabant (γνωστό και ως Trabi) σπάει το τείχος συμβολίζοντας τις αμέτρητες προσπάθειες Ανατολικογερμανών να αποδράσουν. Στην πινακίδα διακρίνεται η ημερομηνία της πτώσης του τείχους (9 Νοεμβρίου 1989).
 |
| Άγνωστος: Μήνυμα για επανένωση των λαών |
"Πολλοί μικροί άνθρωποι σε πολλά μικρά μέρη που κάνουν πολλά μικρά βήματα μπορούν να αλλάξουν την όψη του κόσμου" γράφει το έργο άγνωστου Αφρικανού καλλιτέχνη που ήλπιζε να δει και στην πατρίδα του ανάλογα βήματα επανένωσης των λαών.
 |
| Alex Void: StreetArt Meeting |
Στη νεολαία του Χίτλερ εντάχθηκε όπως ήταν φυσικό ο γιος ενός στρατηγού του Γερμανικού στρατού. Βρήκε όμως το σθένος και αρνήθηκε να πολεμήσει στο πλευρό των ναζί όταν ξέσπασε ο πόλεμος με αποτέλεσμα την εκ δίωξή του από τη χώρα. Ο καλλιτέχνης Void έτυχε να τον γνωρίσει και του αφιέρωσε αυτό το έργο.
Ο Ισπανός Blanch μετακόμισε στο Βερολίνο το 1988, έχοντας τελειώσει μόλις τις σπουδές του στη σχολή καλών τεχνών. Επέλεξε να ζωγραφίσει μία εικόνα που συνδέεται με μια συλλογή από λιθογραφίες που έκανε εκείνο τον καιρό, τρία πρόσωπα με διαφορετικές εκφράσεις μαζί το σύνθημα PARLO d'AMOR, δηλαδή "μιλώ για την αγάπη".
 |
| Herve Morlay & Andreas Paulun: "Amour Paix" |
To "αγαπούν την ειρήνη" των Γάλλων Morlay και Paulun μοιάζει με κολάζ διάσημων ηθοποιών και τραγουδιστών. Από αριστερά προς τα δεξιά διακρίνονται Aretha Franklin & Ray Charles, Reno Jean και Juliette Binoche.
 |
| Ignasi Blanch: Parlo d' Amor |
 |
| Georg Lutz Rauschebart: O Γκορμπατσώφ οδηγεί το KPD |
Πάνω στο τιμόνι με μορφή σφυροδρέπανο διαβάζουμε τα αρχικά KPD (Kommunistische Partei Deutschlands), δηλαδή Κομουνιστικό Κομάτι της Γερμανίας με τον Γκορμπατσόφ στο ρόλο του οδηγού, στο έργο αυτό του Georg Lutz Rauschebart.
"Πολιτική είναι η συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα" γράφoυν οι Carsten Jost και Ulrike Steglich, αντιστρέφοντας την ρήση "Πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα" του Carl von Clausewitz.
"Το πρωί", έργο του Γερμανού Wien.
"H εμμονή της άγνοιας", έργο του Γερμανού Wenzel.
 |
| Andrej Smolák: Χωρίς τίτλο |
Ένα φυλακισμένο χέρι που σχηματίζει το σήμα της νίκης και ένα περιστέρι που τραβάει την αλυσίδα είναι τα δύο παγκόσμια σύμβολα που χρησιμοποίησε ο Σλοβάκος Smolák για να καταθέσει τον δικό του ύμνο στην ειρήνη.
 |
| Jost & Steglich: Politik ist die Fortsetzung des Krieges mit anderen Mitteln |
 |
| Dieter Wien: "Der Morgen" |
 |
| Rosemarie Schinzler: Alles offen |
"Όλα ανοιχτά", έργο της Γερμανίδας Schinzler.
 |
| Elisa Budzinski: Wer will, daß die Welt so bleibt, wie sie ist, der will nicht, daß sie bleibt |
Την πολύ ταιριαστή ρήση του Αυστριακού ποιητή Erich Fried "Αυτός που θέλει τον κόσμο να παραμείνει ως έχει, δεν θέλει να παραμείνει σε όλους", διάλεξε για το έργο της η Ρωσίδα Budzinski.
 |
| Karsten Wenzel: "Die Beständigkeit der Ignoranz" |
 |
| Alexej Taranin: Mauern International |
"Διεθνή τείχη", έργο του Ρώσου καλλιτέχνη Taranin.
 |
| Catrin Resch: Europas Frühling |
Την "Ευρωπαϊκή Άνοιξη" δημιούργησε η Γερμανίδα Resch, αποτυπώνοντας το αισιόδοξο κλίμα που επικρατούσε στη Γερμανία αλλά και σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες εκείνη την περίοδο.
 |
| Brigida Böttcher: Flora geht |
 |
| Andy Weiss: Geist-Reise |
 |
| César Olhagaray: "Los prehistóricos de la computación" |
Κάπως σαν "Πρωτόγονοι υπολογιστές" μεταφράζεται το έργο του Χιλιανού Olhagaray.
 |
| Jim Avignon: Doin It Cool For The East Side |
"Γίνεται χαλαρά για την Ανατολική πλευρά", το έργο του Αμερικανο-Γερμανού Avignon.
 |
| Michail Serebrjako: Diagonale Lösung Des Problems |
Ένα δεμένο δάχτυλο που συμβολίζει το ΟΚ αποτελεί την "Διαγώνια λύση των προβλημάτων" του Ρώσου Serebrjako, που σατιρίζει έτσι την εξαναγκασμένη προσποίηση του όλα πάνε μια χαρά.
 |
| Ines Bayer & Raik Hönemann: Es gilt viele mauren abzu bauen |
"Υπάρχουν πολλοί τείχη για να διαλύσουμε" και ένας από αυτούς είναι σίγουρα οι φυλετικές διακρίσεις όπως υποδηλώνει το έργων των το έργο των Bayer και Hönemann.
 |
Shamil Gimajew: "Wir sind ein Volk" |
"Είμαστε ένας λαός", εντυπωσιακό έργο μεγάλων διαστάσεων του Ρώσου καλλιτέχνη Schamil Gimajew. Τα διαδοχικά πρόσωπα έχουν κοινά μάτια, συμβολίζοντας πιθανώς τους άρρηκτους δεσμούς των δύο Γερμανικών λαών που επανενώνονται.
Το διάσημο Chekpoint Charlie αποτελούσε το υποχρεωτικό σημείο σύνδεσης Ανατολικού και Δυτικού Βερολίνου. Το παραπάνω έργο πιθανότατα απεικονίζει την ιστορία του αυστριακού
Heinz Meixner που δραπέτευσε από το Ανατολικό Βερολίνο σε ένα σπορ Austin Healey Sprite με ένα "χαλαρό-πριονισμένο" παρμπρίζ. Έκρυψε
την αρραβωνιαστικιά του και την πεθερά του στο πίσω μέρος του
αυτοκινήτου και κατάφερε να γλιστρήσει κάτω από την μπαριέρα αιφνιδιάζοντας τους φρουρούς. Σήμερα το "Chekpoint C" αποτελεί τουριστικό αξιοθέατο.
Εικοσιπέντε
χρόνια μετά η υπαίθρια αυτή γκαλερί κρατά ζωντανή τη μνήμη του "τείχους
της ντροπής" και συνεχίζει να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον χιλιάδων
τουριστών κάθε χρόνο. 'Ενα σύμβολο του ψυχρού πολέμου έπεσε αναδυκνείοντας ξανά την παλιά γνώριμη υπερδύναμη της γηραιάς Ηπείρου. Η Ευρώπη σήμερα σηκώνει νέα τείχη που στοχεύουν να κρατήσουν Αραβες, Αφρικανούς και Ασιάτες μετανάστες μακριά της. Τα νέα υλικά που χρησιμοποιεί είναι οι διεθνής συνθήκες, οι απελάσεις, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας.
Η Αφροδίτη Μάνου (ή Αγλαΐα Δημητριάδου) υπήρξε αδερφή μίας σημαντικής ερμηνεύτριας του πολιτικού τραγουδιού, της Μαρία Δημητριάδη (1951-2009). Λίγο μετά την πτώση του τείχους ερμήνευσε ένα υπέροχο τραγούδι, το "Καράβι κόκκινο" σε μουσική και στίχους δικούς της, που πιστεύω πως πέρασε απαρατήρητο.
Καράβι κόκκινο, καράβι κόκκινο πάει
Πάνω από θάλασσες, πάνω από λίμνες πετάει
Το σφυροδρέπανο πέφτει στο κύμα και σπάει
Κι απ’ την ανάποδη την ιστορία γυρνάει.
Στο Βερολίνο το τείχος περνάει και στο Πεκίνο το δράκο ξυπνάει,
Στο Βερολίνο το τείχος περνάει και στο Πεκίνο ξυπνάει.
Καράβι κόκκινο, καράβι κόκκινο πάει
Ανθρωποθάλασσες κι ανθρωποφάγους μετράει
Μέσα στο σπίτι σου σαν κλεφτοφάναρο σκάει
Κι έτσι απροσκάλεστο λογαριασμό σου ζητάει.
Στο Βερολίνο με βότκα μεθάει και στο Πεκίνο μια νύχτα τα σπάει,
Στο Βερολίνο με βότκα μεθάει και στο Πεκίνο τα σπάει.
Πάνω από θάλασσες, πάνω από λίμνες πετάει
Το σφυροδρέπανο πέφτει στο κύμα και σπάει
Κι απ’ την ανάποδη την ιστορία γυρνάει.
Στο Βερολίνο το τείχος περνάει και στο Πεκίνο το δράκο ξυπνάει,
Στο Βερολίνο το τείχος περνάει και στο Πεκίνο ξυπνάει.
Καράβι κόκκινο, καράβι κόκκινο πάει
Ανθρωποθάλασσες κι ανθρωποφάγους μετράει
Μέσα στο σπίτι σου σαν κλεφτοφάναρο σκάει
Κι έτσι απροσκάλεστο λογαριασμό σου ζητάει.
Στο Βερολίνο με βότκα μεθάει και στο Πεκίνο μια νύχτα τα σπάει,
Στο Βερολίνο με βότκα μεθάει και στο Πεκίνο τα σπάει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου